“Ik kan het toch niet, ik wil het ook niet en jij kunt me zeker niet verder helpen.”

Ik ontmoette Denise (15) en haar ouders aan het eind van het schooljaar 2015-2016. Het was vlak voor de zomer. Ze had geen goed rapport en ze was blijven zitten in de vierde klas van het gymnasium. De drie eerste jaren van het gymnasium had Denise zonder problemen doorlopen. De schok was – vooral voor de ouders – groot dat Denise, die op de basisschool slechts negens en tienen haalde, nu een jaar over moest doen.
Denise haalde moedeloos haar schouders op, toen ik haar voor het eerst sprak. “Ik kan het toch niet, ik wil het ook niet en jij kunt me zeker niet verder helpen.” Wat ze precies met ‘het’ bedoelde, wist ik toen nog niet. Ik vroeg haar of ze het goed vond, als we tenminste één keer samen in gesprek zouden gaan.
Haar ouders zetten grote ogen op: “Wat? Eén gesprek? Was het niet beter om meteen een coachtraject van een aantal sessies af te spreken?” Nee, dus. Mijn uitgangspunt is namelijk dat iemand (in dit geval Denise) bereid moet zijn om met me aan de slag te gaan. En dat bereid zijn bestaat soms slechts uit 1% welwillendheid om eens samen te praten en je verhaal te doen. Gehoord willen worden zonder dat er geoordeeld wordt, lijkt een universele basisbehoefte, dus tot nu toe heeft dat ene gesprek altijd plaatsgevonden.
Ouders schrikken daar nogal eens van en hebben vaak hele andere verwachtingen. In de afgelopen jaren heb ik steeds vaker gemerkt dat het helder krijgen – en waar nodig bijstellen – van verwachtingen van ouders tot een van mijn belangrijkste taken is geworden. En ook in het geval van Denise zat daar een groot deel van de oplossing.
Denise en ik spraken af op een middag bij haar thuis. Haar ouders waren allebei aan het werk, waardoor we rustig met z’n tweetjes konden praten. Ze liet me vol enthousiasme haar kamer zien. Aan de muur hingen foto’s van Denise, terwijl ze aan het zingen was. Ze straalde. Ik vroeg haar ernaar en ze vertelde vol enthousiasme dat ze het liefst de hele dag zong. Ze wilde het liefst naar het conservatorium en zangeres worden. Zonder dat ik ernaar vroeg, begon ze spontaan voor me te zingen. Ontroerd door haar prachtige stem wist ik dat ze een geweldige zangers zou worden. Sterker nog, dat was ze nu al.
Vragend naar haar bovengenoemde opmerking tijdens het intakegesprek, legde ze uit wat ze bedoelde. Ze vertelde dat haar ouders beiden arts zijn en ze uit families van artsen komen. Van Denise werd ook verwacht dat ze arts zou worden. Haar mening was nooit gevraagd. Denise gaf aan dat ze daar helemaal geen zin in had en dat de theoretische vakken op school haar steeds meer gingen irriteren. Ze had geen zin meer om haar best te doen voor iets dat ze toch niet wilde worden.
Terwijl ik dit zo schrijf, lijkt het zo’n cliché en zo eenvoudig, maar het gaat dieper dan ik hier kan beschrijven. Toen ik een week later de ouders van Denise sprak en Denise liet hen vertellen wat ze mij had verteld, kwamen er tranen in de ogen van haar ouders. Ze waren stomverbaasd en legden uit dat ze het beste hadden gewild voor haar. Toen ik hen vroeg wat dat dan precies was, zeiden ze aanvankelijk: “Arts worden natuurlijk …” maar ze verbeterden zichzelf razendsnel door te zeggen: “Wat Denise wil natuurlijk: naar het conservatorium gaan.”
En zo simpel is het soms: als je verwachtingen naar elkaar uitspreekt en checkt of die door iedereen onderschreven worden, kun je een hoop problemen voorkomen. In dit geval was er slechts een gesprek nodig om dat helder te krijgen. En Denise? Die is na de zomer naar 4 HAVO gegaan, zodat ze sneller naar het conservatorium kon en sommige ‘rotvakken’ kon laten vallen.

Ingeborg Dijkstra – Verbeek werkt als pedagoog in haar eigen praktijk voor onderwijskundige en opvoedkundige ondersteuning. Daarnaast werkt ze sinds 1 september 2016 als vakleerkracht godsdienst en part-time IB-er op een basisschool in Maastricht. Volg haar via Twitter @IngeborgDijkstr .