Ik probeer mijn werkdagen als adviseur, trainer via mijn adviesbureau ONTWIKKELKRACHT en mijn werk als hogeschooldocent dagelijks af te sluiten met mijn parels van de dag, door rijdend in de auto of zittend op de bank te bedenken wat deze dag me gebracht heeft. Soms deel ik die momenten via de sociale media, soms bewaar ik ze voor mezelf. Ik heb ze nooit geteld maar op deze manier verzamel ik toch minimaal 200 onderwijsmomenten in een jaar. En aangezien kiezen niet mijn sterkste eigenschap is duurde het even voordat ik mijn onderwijsmoment van 2019 definitief op mijn netvlies had.
Voor mijn onderwijsmoment ga ik terug naar woensdag 4 september 2019. Een ochtend die al ruim een half jaar gereserveerd was in mijn agenda omdat ik besloten had deel te nemen aan de ‘the growth mindset experience’ georganiseerd door Bazalt en Platform Mindset . Een congres waar Prof. Dr. Carol Dweck en James Nottingham beiden zouden spreken over hun opvattingen over ontwikkeling, leren en mindset. Carol Dweck gaf in haar lezing helderheid over het verschil tussen de fixed en growth mindset. Haar boodschap was gericht op verheldering over de misvatting dat een fixed mindset slecht is en vermeden moet worden. De fixed mindset wil je beschermen, zo werkt ons brein nu eenmaal. Door je te realiseren dat naar je fixed mindset met nieuwsgierigheid kunt luisteren om hiervan te leren ontstaat er een interessante interne dialoog. Het advies van James en Carol om je fixed mindset een naam te geven, zodat er nog meer herkenning en dialoog kan ontstaan, sprak me meteen aan. Ik werd enthousiast en besloot mijn fixed mindset terplekke Jetje te noemen. Jetje geïnspireerd op de growth mindset gedachte dat dingen die je te leren hebt ‘not yet’ gelukt zijn. Mijn Jetje blijkt een kritisch Jetje en roept regelmatig dat ik er nog maar eens goed over na moet denken of al die nieuwe verbindingen die ik denk te zien en leg wel echt kloppen. En ja, Jetje vindt ook dat als ik dingen nog niet zeker weet ik er ik ook maar beter niet teveel over kan vertellen aan anderen, stel je voor dat het niet klopt.
James Nottingham vertelde over de leeruitdaging en leerkrachten die met alle goede bedoelingen het soms lastig vinden om écht te doen wat ze zeggen. Wie werkt met de leeruitdaging en de metafoor van de leerkuil vertelt dat leren hard werken is en fouten maken en twijfels nodig zijn om nieuwe dingen te leren. Maar als je dit hardop zegt vind je dit dan ook écht met hoofd, hart en ziel. Volgens Nottingham hebben veel professionals moeite met “walk the talk”. Onze mindset (en dus ook mijn Jetje) beïnvloedt hoe ik denk over het leren. En heel eerlijk gezegd vindt mijn Jetje fouten maken niet oké. Mijn mindset (en mijn Jetje) beïnvloedt daarmee het leren van mezelf. Wanneer vind ik mezelf een goede professional, wat voel ik dan en wat heeft mijn Jetje daarmee te maken? Onze mindset beïnvloedt het leren van professionals en de kinderen/leerlingen waarmee zij werken. Welke boodschap geven we leerlingen impliciet met ons gedrag (en gevoel) en de taal voor leren die we gebruiken?
Na deze ochtend stond mijn Jetje in de denkstand, ze werd er zelfs even stil van…
Wat zijn we in onderwijsland toch druk met ons hoofd…
Leren doen we blijkbaar vooral met ons hoofd. Maar klopt dat wel?
Is leren niet veel meer een proces van hoofd, hart, gevoel en handen. Worden professionals in onderwijs en opvang de afgelopen jaren niet steeds meer gevraagd het handelen en de opbrengsten te verantwoorden met het hoofd, terwijl in oorsprong het begeleiden van ontwikkeling vraagt om afstemming en verbinding met hart en ziel? En vraagt ontwikkeling en leren dan ook niet veel meer aandacht voor het welzijn, emoties en handelen in het hier en nu? Met deze dilemma’s en gedachten in mijn achterhoofd ontwikkelde ik afgelopen jaar samen met mijn vriendin en onderwijsmaatje Arnica Jacobs een nieuw aanbod genaamd Go with Flow.
Die woensdagmiddag 4 september vond in mijn kantoor en de tuin van ONTWIKKELKRACHT de start van de najaarssessie Go with Flow (https://www.facebook.com/GOwithFLOW2/) plaats met de titel; ‘opladen en loslaten’. Samen met professionals uit onderwijs en opvang maakten we letterlijk tijd voor ont-moeten. De middag startend in de buitenlucht gevolgd door een korte ontspanningsoefening liggend in het gras. Vervolgens was er tijd om theorie over Flow (Csikszentmihalyi, 2004) te verkennen en te koppelen aan eigen praktijkervaringen en de fixed en growed mindset waar Carol Dweck ons in de ochtend over vertelde. En terwijl ik vertelde over mijn nieuwe ontdekkingen van deze ochtend ontstonden er pratende nieuwe woorden. Ik had het over flow-filters en wees aan dat deze zich bevinden aan de randen van de flow-zone tussen flow, verveling en stress. Ik vroeg me af of de aanwezige professionals hun eigen flow-filters kenden. Flow-filters die beïnvloed worden door de prikkels die je bewust en onbewust ervaart tijdens je werk. Flow-filters die gekoppeld zijn aan de werking van je brein en soms kiezen voor vluchten, bevriezen of vechten. Flow-filters die beïnvloed worden door de je gedachten, gevoed door een vaste- of juist groei-mindset, gevormd door je opvoeding, opleiding en eerdere ervaringen. Met deze nieuwe taal voor leren, en mijn Jetje als voorbeeld in de dialoog verkenden we deze middag hoe je je bewust kunt zijn van momenten van Flow en niet-Flow en nog krachtiger hoe je daar zelf invloed op uit kunt oefenen. Tijdens de bijeenkomsten Go with Flow gebruiken we verschillende routines (ademhaling, yoga, mindset, mindfulness, en affirmaties) om te verkennen hoe je via je lijf meer verbinding kunt maken met dat wat je hoofd (meestal Jetje) je te vertellen heeft. Onze bijeenkomsten richten zich op het welzijn en veerkracht van de professionals en het zoeken naar routines die een betekenisvolle plaats kunnen krijgen in het dagelijks werk in de groep.
In 2020 blijf ik als adviseur, trainer en hogeschooldocent veel werkzaam in situaties waarbij het hoofd, kennisvergroting en breinontwikkeling centraal staan. Toch wil ik mezelf uit blijven dagen en professionals in onderwijs en opvang uit blijven nodigen in verbinding te blijven met hun gevoel, passie en met hart en ziel in het werk te blijven staan. Niet voor niets eindigde ik mijn onderwijsmoment van 2018 (https://www.onderwijskoppen.nl/wp/2019/01/waar-gevoel-is-is-kracht-ontwikkelkracht/) met de leeruitdaging: vaker verbinding maken met mijn innerlijke kompas.
Er staat in 2020 al een vervolg gepland in de vorm van een wintersessie Go with Flow. Hoewel mijn Jetje het nog steeds een beetje raar vindt dat ik stappen zet buiten mijn comfortzone en nieuwe verbindingen aan het leggen ben, geeft het samen ont-moeten en vertragen nieuwe energie. Nieuwe energie en nieuwe routines die plaats maken voor een leven lang leren en ontwikkelkracht.
Emilie Groot-Ketelaars heeft haar eigen adviesbureau ONTWIKKELKRACHT in Onderwijs en Opvang en is werkzaam als Hogeschooldocent bij Fontys OSO master Educational Needs.
Pingback: ONTWIKKELKRACHT = Veerkrachtige verbindingen blijven maken! | Onderwijskoppen