Ooit ben ik het onderwijs ingegaan om kinderen te leren wijzer te worden, te leren lezen, te leren rekenen, de wereld te leren kennen. Dat was zo’n 34 jaar geleden. Nu lijkt het of de kinderen niet meer het doel zijn. Schiet het onderwijs zijn doel niet voorbij? Draait ons onderwijs om andere dingen? Zijn randzaken hoofdzaken geworden en andersom? Het boek van Eva Naaijkens en Martin Bootsma “ Als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven”, heeft hier zeker aan bijgedragen.
Financiën
Per leerling krijgen je als school zo’n 5000-6000 euro per jaar. Daar moet alles van worden betaald. De leerkracht, meubilair, verwarming, ict, afdracht bestuur, gebouw, leermaterialen, verzekering, geld voor lidmaatschap PO-raad, Verus, …noem maar op. Elke leerling levert geld op. Maar moet wel over heel veel posten worden verdeeld. Wat blijft er over voor de leerling? Zou dat geen geoormerkt bedrag moeten zijn? Als je pech hebt met een gebouw of er zijn veel leerkrachten een of twee dagen ziek, is er minder geld over voor onderwijs. Dit zou toch eerlijker moeten kunnen.Het ministerie van onderwijs, de minister, de Kamerleden en alle ambtenaren op het ministerie. Wat is het effect van dit opgetuigde onderwijssysteem? Hoeveel onderwijsgeld gaat daarheen? Wat is nodig? Wat is nuttig? Wat is mooi meegenomen?
Particuliere bureautjes
De ene helft van Nederland is coach, de andere helft wordt gecoacht. Het is een woord waar ik jeuk van krijg. Ook al weet ik dat er ook goede dingen gebeuren, denk ik ook dat dit mede de oorzaak is, dat er zoveel leerkrachten wat anders zijn gaan doen. Ik ken er toch een flink aantal in mijn omgeving die uit het onderwijs zijn gestapt. Ook hier gaat onderwijsgeld heen, wat niet direct ten goede komt aan de kinderen.Dan heb ik het nog niet over de bureautjes die voor fors meer geld leerkrachten verhuren. Een verkeerde marktwerking wat een school extra veel geld kost, wat maar een keer kan worden uitgegeven.
Deskundigheidsbevordering.
Dat is nodig, het is nuttig, maar als ik zie welke bedragen worden gevraagd, zijn die bedragen niet toevallig gekozen. Precies wat beschikbaar is gesteld per wtf op een school. En wat is daadwerkelijk het effect van alle scholing, cursussen, opleiding, workshop en wat dies meer zij, die als paddestoelen uit de grond worden gestampt? En wat is effectvol het onderwijs aan het kind?
Meningen
Zoveel mensen (en organisaties), zoveel meningen. Zijn de meningen wetenschappelijk onderbouwd zodat we echt kiezen voor wat werkt i.p.v. wat leuk lijkt. Zo niet, laten we er dan mee stoppen. Onderzoek is nuttig, maar overdreven door blijven gaan met onderzoek is echt niet nodig. Niet op gebied van onderwijs, maar ook niet op vele andere gebieden. Laten we zuinig omgaan met geld.
Leiding nemen, krijgen, gebruiken en toestaan
Wie is de baas over wie? Wat is nodig voor het doel om goed onderwijs voor de leerling te realiseren? Dat is een lastige vraag, waarop ook ik niet zomaar een antwoord op heb gevonden. Wanneer mijn leiding niet nodig is, stap ik op.
Vieringen
Kerst, Sinterklaas, avondvierdaagse, schoolreis, kamp zijn nog maar een paar van deze feesten die ieder jaar terugkeren. Wat is nodig? Wat is nuttig? Het is goed om kinderen te leren over de feesten, maar hoe gek moet je het maken? Zit Sint ieder jaar op een ander thema te wachten of is dit iets wat volwassenen ervan willen maken? Is een kerstdiner nodig en nuttig? Of kan kerst ook eenvoudiger gevierd worden?
Profilering
Het bord op de gevel geeft de naam van een school. Dat zou toch genoeg moeten zijn? Of moeten we reclame in de omgevingen naamsbekendheid creëren om te zorgen dat ouders voor jouw school of jouw stichting kiezen? Draait het daarom? Dus toch om geld? Als we hier nu eens mee stoppen en het geld in goed onderwijs stoppen en onze onderwijskwaliteit laten zien?
Verantwoording
Papieren, ook al is het digitaal. Is ons onderwijs hier beter van geworden? Deels wel. Een goed plan maken om vooruit te kijken en op termijn bepaalde veranderingen in te zetten, is prima. Evalueren van je plannen en halverwege bijstellen is goed om je bewust te maken waar je meegezogen bent. Een goede analyse is belangrijk om goede acties uit te kunnen voeren bevordert de kwaliteit van onderwijs. Zo kun je het onderwijs bijstellen. Ik denk dat het wel efficiënter kan. Hele boekwerken wordt door niemand gelezen en kosten mega veel tijd om te maken. Die tijd kan ook ingezet worden om in de klassen te kijken en direct daar met reflectieve vragen aan de slag te gaan. Veel effectiever en direct goed voor de onderwijskwaliteit.
Digitalisering
Efficiëntie en een mooi middel om data te verzamelen, dat zijn voordelen van de digitalisering. Net als het leren kennen van de weg op internet en leren opzoeken. Maar… De fijne motoriek van het schrijven, het onthouden en inprenten van spelling, maar ook houding als je werkt met een tablet en het samen leren door coöperatieve werkvormen zijn echt ook nadelen. Een goede balans is belangrijk en kritisch blijven nadenken over gebruik van ICT essentieel.
De praktijk
Ook ik betrap mezelf op zaken als organiseren van zaken die ten goede zouden moeten komen van onderwijs. Maar ook ik zak verder weg van ons doel door zaken te doen die meer bij de bijzaken horen. Mijn doel is het vormen van een school. Het creëren van een team. Het samen gaan voor een doorgaande lijn. Het samen willen bereiken van goed onderwijs voor onze leerlingen, zowel pedagogisch als didactisch. Randzaken weglaten is een hele kunst. Het kerstontbijt of -diner is een mooie gelegenheid om iets samen te vieren, samen te delen. Maar is dat het hoofddoel? De avondvierdaagse is een mooie gezamenlijke activiteit. Maar is het ons hoofddoel? Moet dit? Of mag dit? De vele plannen, verantwoording, dossiers van leerlingen zouden toch anders moeten kunnen. O nee, wacht, dan krijgen we geen geld. Geld is nodig om de materialen te kunnen aanschaffen en mensen te kunnen inhuren. Zitten we in een vicieuze cirkel? Laten we die dan doorbreken. Verdeel het beschikbare geld en ga aan de slag. Een goede instructie. Oefenen. Vaardigheden leren en zorgen voor een goed pedagogisch klimaat. Zonder al die mensen die zich hierover moeten buigen. Er lekt veel te veel geld weg. Er lekt veel te veel tijd weg. Kostbare tijd die we aan de kinderen moeten besteden.
De basis
Laten we terug naar de basis. Stop met het paarse gedrocht en ga lesgeven. Zorg dat je weet wat je doet, zonder oeverloze discussies, samenvoegen, afstotingen, vernieuwingen, veranderingen, organisaties, systemen, coaching, verantwoording, reclame, of wat dan ook. Laten we efficiënt te werk gaan. En terug naar wat onze opdracht is. Het gaat om de ontwikkeling van onze kinderen. Dat is onderwijs. Met te weinig leraren is een nieuwe uitdaging ontstaan. In Trouw van 23 december j.l. stond opnieuw een artikel over de vierdaagse werkweek. Of toch de vierjarigen niet naar school. Er zal een rigoureuze oplossing moeten komen, want de situatie wordt onhoudbaar.
Mocht ik overbodig zijn, zoek ik een ander doel. Laten we reëel zijn. Behoud het goede en neem afscheid van zaken die er niet te doen. Laten we teruggaan naar het doel van ons onderwijs: Goed onderwijs voor ieder kind. Zonder druk. Zonder stress, maar door om te zien naar elkaar. Een mooi goed voornemen voor 2020.
Hanneke de Frel
Octantschool Vlinderboom Pijnacke
