Echter, dit examen. Dit brengt ons van slag.

Vol vertrouwen in mijn vak en mijn examenkandidaten Frans. Dat was ik voor aanvang van het examen Frans VMBO-TL van afgelopen woensdag 15 mei (aanvang: 13.30 uur). 

De teleurstelling in het examen was groot en inmiddels ken ik mezelf goed genoeg om te weten dat ik behoorlijk strijdvaardig én pisnijdig kan worden van teleurstelling en gevoelens van onrecht. 

In plaats van dit voor me te houden heb ik besloten om mijn ongenoegen kenbaar te maken bij het College voor Toetsen en Examens in de hoop dat er nog ingegrepen kan worden met errata, een soepele N-norm en goede voornemens voor volgend jaar. 

Hieronder publiceer ik mijn bericht aan het CVTE met daarin de belangrijkste bezwaren tegen het examen en omschrijf ik wat het met een hardwerkende, gepassioneerde vakdocent Frans doet om zo’n examen op je pad te krijgen.

In deze email / blog refereer ik  aan het examen Duits VMBO-TL waarmee ik geenszins impliceer dat dit een prima voorbeeld van een examen leesvaardigheid is. Dat maakt mijn collega talendocent Martin Ringenaldus immers als geen ander duidelijk met zijn open brief aan Arie Slob: https://diesdiemdocet423493267.wordpress.com/2019/05/16/machs-gut-arie/  

Mijn email aan het CVTE:

Geachte heer / mevrouw,

Met deze mail wil ik kenbaar maken dat ik als docent Frans niet te spreken ben over het examen van dit jaar. Ik ben ervan geschrokken en had er buikpijn van toen ik na moest (gaan) kijken.

Op mijn school met ruim 750 leerlingen in totaal zijn we blij dat 22 leerlingen Frans in hun vakkenpakket hebben gekozen. Blij, maar eigenlijk is het om te huilen natuurlijk. We moeten het opnemen tegen Duits en dat wordt als gemakkelijker ervaren: het lijkt immers meer op het Nederlands dan Frans. Dat is wat ik vaak van leerlingen te horen krijg. Mijn collega’s Frans en ik doen ons uiterste best voor meer kandidaten en zijn blij dat er op onze school (nog?) niet gesproken wordt over het schrappen van het vak Frans uit de lessentabel. We hebben zelfs genoeg kandidaten volgend jaar, vooralsnog, om twee clusters Frans te mogen draaien! 

Echter, dit examen. Dit brengt ons van slag. Mijn leerlingen zijn ontdaan. ‘Het was zo moeilijk, mevrouw. Veel moeilijker dan de examens die we geoefend hebben!’. En: ‘Ik was om half drie nog maar bij vraag 11 en toen was ik zooooo gestresst door de tijd!’ Of: ‘Er zaten raadsels in! Die weet ik in het Nederlands niet eens altijd!’ En ik doe mijn best om mijn leerlingen op te peppen en gerust te stellen. Ze moeten immers weer door met hun volgende examens.

Op een rij mijn bezwaren tegen dit examen:

– Ik vind het onvoorstelbaar dat het een goed idee leek om raadsels in een examen Frans voor VMBO te zetten. Raadsels! Per definitie zorgen raadsels voor verwarring, voor onduidelijkheid. En dat dan ook nog achteraan in een examen voor leerlingen die toch al onder tijdsdruk werken. Werkelijk waar onvoorstelbaar.

– Vraag 9: onduidelijk. In de vraagstelling had meer nadruk gelegd moeten worden op het woord ‘enorm’. Nu is de vraagstelling misleidend geweest en kan ook het antwoord aan het begin van de alinea ‘de YouTube berichten op openbaar zetten’ als antwoord geïnterpreteerd worden. Aangezien in de vraagstelling niet duidelijk genoeg is gehamerd op het woord ‘enorm’, vind ik het begrijpelijk dat leerlingen als antwoord zouden kunnen geven ‘het YouTube kanaal op openbaar zetten’. 

Echter, degenen die daar niet ingetrapt zijn en begrepen hebben dat ze verder moesten lezen dan dit (knap!) hebben veelal een antwoord met de strekking ‘meegedaan aan een wedstrijd’. Het element ‘winnen’ ontbreekt. Dat element ‘winnen’ / ‘een prijs krijgen’ wordt wel vereist door het correctiemodel. Ik vind dat een brug te ver. Ik vind dat als een leerling begrepen heeft dat het om de deelname aan een wedstrijd ging, hij / zij de tekst begrepen heeft. Fout rekenen voelt zo onrechtvaardig in het kader van het toetsen van leesvaardigheid op het VMBO!

– Waarom moest dit examen bestaan uit 16 teksten? ZESTIEN? Voor een examen van 2 klokuren? Een examen van 22 pagina’s en 45 te beantwoorden vragen. Is het echt noodzakelijk dat wij dit onze leerlingen aandoen? Kunnen we met een paar teksten minder niet net zo goed prima het niveau van leesvaardigheid toetsen? Mijn inziens komt kwantiteit in dit geval de kwaliteit niet ten goede. En om dan maar weer de vergelijking te maken met Duits, waar wij toch door onze leerlingen immers altijd al mee vergeleken worden: 12 teksten, 15 pagina’s, 39 vragen en ook twee klokuren. En dan heb ik nog niet eens benoemd dat ik duidelijk kan zien dat kandidaten goed van start gingen en het aantal fouten toenam richting het eind van de toets. 

Van mijn 22 examenkandidaten voor ons mooie vak Frans zijn er dit jaar 21 op examen gegaan. Van die 21 zijn er 20 leerlingen precies de maximale tijd bezig geweest. Één leerling was iets eerder klaar dan de toegestane tijd: maar liefst vijf minuten.

In deze spannende tijden van examens is de druk voor onze examenleerlingen al hoog genoeg. De tijdsdruk bij zo’n examen Frans VMBO als dit jaar kunnen zij daarbij missen als kiespijn! 

In deze tijd zijn onze 3e jaars leerlingen druk met het kiezen van hun vakkenpakket. Wat denkt u dat het met hen doet als zij horen dat het examen dit jaar als zo dramatisch is ervaren door hun medeleerlingen? Ik vrees met grote vrezen dat wij volgend jaar dan toch maar weer 1 cluster Frans gaan hebben op onze school. Want waarom zou je als leerling nog Frans kiezen? Voor een vervolgopleiding heb je het immers bijna nergens meer nodig en ach, waarom voor de moeilijkere weg gaan als er ook een makkelijkere optie is? Een zekerdere route tot aan een diploma? 

Ik ben teleurgesteld in dit examen en ik ben zeker niet de enige. Ik hoop ten zeerste dat u de signalen op de examenfora van Franszelfsprekend zeer serieus neemt en wellicht zelfs meeleest in de Facebookgroep ‘Docenten Frans’. Ook Twitter kan ik u aanbevelen.

Met vriendelijke groet, Judith van Sprundel

Ondersteuningscoördinator Onderbouw Effent & Trotse docent Frans van een examenklas VMBO-TL